کاهش قدرت خرید مردم و افزایش سفرهای کم هزینه تر - وبلاگ نت قشم

به گزارش وبلاگ نت قشم، آنالیز های یک مطالعه در دوره زمان 1390 تا 1398 نشان می دهد که کاهش قدرت خرید مردم باعث تغییر الگوی سفر خانوار شده است. با افزایش قابل توجه سطح عمومی قیمت ها در مقایسه با سطح عایدی، خانواده ها هزینه نسبی کم تری برای اقامت، رستوران، تور و تفریح و تفریح انجام داده اند.

به گزارش وبلاگ نت قشم، بر اساس گزارش منتشر شده به وسیله مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در سال 1399؛ قدرت خرید خانوارها در سال 1398 نسبت به سال 1390 حدود یک سوم، کاهش داشته است و این کاهش قدرت خرید، برای خانوارهای با سطح عایدی پایین از شدت بیشتری برخودار بوده است.

به طور همزمان در این دوره زمانی همزمان با کاهش قدرت خرید خانوارها، نابرابری عایدیی نیز روندی افزایشی را نشان می دهد و این بدان معنی است که کاهش قدرت خرید برای بخش قابل توجهی از خانوارها (خانوارهای کم عایدی)، حتی بیش از آن میزانی است که به وسیله مرکز پژوهش های مجلس ارائه شده است.

یکی از آثار کاهش قدرت خرید خانوار، تغییر در ترکیب سبد خرید است و بخش توریستی نیز از جمله بخش هایی محسوب می گردد که از این تغییر بیشترین تاثیر را می پذیرد. بر همین اساس دکتر جواد براتی؛ استادیار گروه اقتصاد توریستی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی در یک مطالعه با استفاده از داده های 31 استان در دوره زمانی 1390 تا 1398، تغییر رفتار خانوار را در انجام هزینه های توریستی، مورد آنالیز قرار داده است.

افزایش قیمت ها و تغییر الگوی سفر

آنالیز های این مطالعه نشان می دهد که افزایش شاخص قیمت ها، تاثیر منفی و معناداری بر هزینه های توریستی خانوار می گذارد. به طوری که افزایش سطح عمومی قیمت ها و شدت گرفتن تورم، به گونه ای بر رفتار مصرفی خانوار اثرگذار بوده است که خانوارها در مقایسه با سایر هزینه های خانوار، میزان به نسبت کم تری برای توریستی هزینه نموده اند.

یافته های این مطالعه حاکی از آن است که کاهش در هزینه کرد توریستی در خانوار، به معنی کاهش تعداد سفرها نیست؛ بلکه می تواند ناشی از تغییر در الگوی سفر خانوار باشد. به طوری که الگوی سفر می تواند به گونه ای تغییر یابد که خانوارها هزینه کم تری در سفر (از جمله اقامت، تامین غذا، حمل ونقل و تور مسافرتی) انجام دهند. آنالیز آمار تعداد سفرها در سطح ملی، نشان دهنده رشد تعداد سفرها است و از سوی دیگر، تعداد نفر-شب- اقامت نیز روند صعودی داشته است. در نتیجه نه از تعداد سفرها کاهش یافته و نه ماندگاری توریست در مقاصد سفر کاهش یافته است. می توان گفت که الگوی هزینه کرد خانوارها در سفرها تغییر نموده است؛ به طوری که با گذشت زمان، توریستان هزینه نسبی کم تری برای اقامت، رستوران، تور و تفریح و تفریح انجام داده اند.

نابرابری عایدیی و افزایش سهم هزینه های توریستی

بعلاوه در این مقاله عنوان شده که افزایش نابرابری عایدیی در خانوارهای استان های مورد مطالعه، در مجموع تاثیر مثبت و معناداری بر سهم هزینه های توریستی از کل هزینه های خانوار دارد. به طوری که افزایش نابرابری عایدیی به طور کل باعث افزایش سهم هزینه های توریستی خانوار می گردد. هزینه های اقامت، حمل ونقل و تامین غذا برای توریستان از مهم ترین هزینه های توریستی خانوار است که برای خانوارهای با سطح عایدی بالاتر، بسیار بالاتر از خانوارهای با سطح عایدی پایین است. بر همین اساس؛ افزایش نابرابری عایدیی؛ اگرچه می تواند سبب کاهش هزینه کرد توریستی خانوارهای کم عایدی گردد، اما افزایش هزینه کرد توریستی خانوارهای با عایدی بالا، این کاهش را جبران نموده و نابرابری عایدی بر سهم هزینه های توریستی خانوارها تاثیر مثبت گذاشته است.

نقش خودروی شخصی در هزینه های توریستی

یکی از عواملی که بر افزایش تعداد سفرها و تغییر در سهم هزینه کرد توریستی خانوار مؤثر است، برخورداری یا عدم برخورداری خانوار از خودروی شخصی است. به طور معمول افزایش هزینه خانوار در خرید وسیله نقلیه بر افزایش تعداد سفرهای خانوارها مؤثر است. نتایج این مطالعه نشان داده که افزایش سهم هزینه های خرید وسایل نقلیه به وسیله خانوار سبب کاهش سهم هزینه های توریستی شده است.

اگر هزینه های خرید، تعمیر و نگهداری خودروی شخصی و هزینه خواب سرمایه که در مالکیت خودرو نهفته است را جزو هزینه های سفر محاسبه نکنیم، هزینه سفر با خودروی شخصی، در مجموع کم تر از هزینه سفر با سایر وسایل نقلیه از قبیل اتوبوس، قطار و هواپیما خواهد بود. اغلب خانوارهایی که مسافرت گروهی و خانوادگی دارند، از خودروی شخصی برای مسافرت استفاده می نمایند که هزینه های حمل ونقل به ازای هر نفر برای آن ها سرشکن شده و سرانه هزینه کاهش خواهد یافت. بر همین اساس می توان نتیجه گرفت که خرید خودرو و افزایش تعداد سفرهای با خودروی شخصی باعث کاهش سهم هزینه های خانوار بر توریستی می گردد. آنالیز های این مطالعه نشان داده در سال هایی که نرخ رشد قیمت خودرو بالا بوده است (مانند سال های 1397 و 1398) در مجموع خانوارها سهم نسبی کم تری در خرید خودرو هزینه نموده اند.

حقوق بگیران برای سفر بیشتر هزینه می نمایند

بر اساس یافته های این مطالعه، عایدی حقوق بگیری که به عنوان عایدی باثبات در خانوار است، بر سهم هزینه های توریستی مؤثر است و هرچه عایدیهای حقوق بگیری خانوار افزایش یابد، سهم هزینه های توریستی از کل هزینه های خانوار نیز افزایش می یابد. از آن جا که سفر از اقدامات برنامه ریزی شده خانوار است، هزینه هایی که خانوار در سفر انجام می دهد، بیشتر به عایدیهای باثبات و حقوق بگیری خانوار وابسته است، تا عایدیهای متغیر خانوار.

استان های با بیشترین تاثیرپذیری از تغییر قدرت خرید

نتایج آنالیز های این مطالعه حاکی از آن است که تغییر در قدرت خرید خانوار تاثیر منفی و معناداری بر سهم هزینه های توریستی از کل هزینه های خانوار داشته است. تحلیل استانی و آنالیز تاثیر قدرت خرید خانوار بر هزینه کرد توریستان نشان می دهد که استان های مرکزی (قم، قزوین، مرکزی، البرز، تهران و چهارمحال و بختیاری) بیشترین تاثیر و استان های جنوب شرق و شمال غرب (کرمان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، خراسان جنوبی، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کرمانشاه) کم ترین تاثیرپذیری را داشته اند. استان های خراسان رضوی، فارس، خوزستان، همدان و گلستان به علت برخورداری بهتر از جاذبه های توریستی و زیرساخت های مناسب تر و سهم جمعیتی نسبتاً بالاتر، در تاثیرپذیری شرایط مبه وسیلهی دارند.

مرکزیت داشتن، به لحاظ مکانی در سفرهای داخلی، فرصت مناسبی برای توریستان در انجام سفرهای کوتاه خواهند داشت و اگر الگوی سفر به گونه ای تغییر کند که سفرهای توریستی داخلی از سفرهای طولانی و سفر به استان های دورتر به سمت شهرهای مجاور و مقاصد نزدیک تر به مبدا تغییر کند، استان های مرکزی در کشور فرصت مناسب تری برای چنین سفرهایی خواهند داشت. بر همین اساس تغییر در قدرت خرید برای استان های مرکزی ایران و استان هایی که فرصت سفرهای کوتاه بیشتری دارند، تاثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.

کاهش قدرت خرید و افزایش سفرهای کم هزینه

به طور کل می توان گفت که افزایش قابل توجه سطح عمومی قیمت ها در مقایسه با سطح عایدی خانوار (کاهش قدرت خرید و افزایش هزینه های مرتبط با سفر)، اگرچه باعث کاهش هزینه های توریستی از کل هزینه های خانوار خواهد شد؛ اما به معنی کاهش تعداد سفرها و یا کاهش نفر- شب- اقامت نیست. بلکه تاثیر خود را بر نوع سفر و تغییر الگوی سفر خانوار می گذارد. الگوی سفر می تواند به گونه ای تغییر کند که خانوارها در سفر کم تر هزینه نمایند و برای اقامت، تامین غذا، حمل ونقل و تور مسافرتی، هزینه کم تری انجام دهند.

در این مقاله پیشنهاد شده که مدیران مقاصد توریستی، خدمات توریستی موجود را متنوع تر نمایند تا بتوانند توریست بیشتری جذب نمایند. تنوع در خدمات اقامتی (طیفی از واحدهای اسکان موقت، کمپ توریست، خانه مسافر و .. تا هتل آپارتمان ها و هتل های با کیفیت بالا)، تنوع در خدمات حمل و نقل و خدمات تامین غذا برای توریستان نمونه هایی از این تنوع هستند.

بعلاوه با توجه به این که خانوارها برای برنامه ریزی سفر روی عایدیهای ثابت خود حساب باز می نمایند، مقاصد توریستی برای جذب توریست بیشتر، می توانند با اجرای برنامه هایی که بتوانند افراد با عایدیهای حقوق - بگیری و باثبات را بیشتر جذب نمایند، توریستی شهر خود را توسعه دهند. اجرای تورهای توریستی تخصصی که بر اساس نیازسنجی این گروه از افراد (افراد با عایدیهای حقوق بگیری از جمله کارمندان دولتی و سایر مشاغل با عایدی ثابت) اجرا گردد، بعلاوه تبلیغات و برنامه های حمایتی از این گروه از توریستان، یکی از سیاستهای مناسب برای توسعه توریستی مقصد خواهد بود.

به گفته پژوهشگر این مطالعه؛ برنامه ریزان صنعت توریستی و بعلاوه برنامه ریزان کلان مالی کشور در راستای رونق و توسعه توریستی داخلی، باید اقدامات لازم را به منظور افزایش قدرت خرید خانوار انجام دهند. بعلاوه، افزایش سهم عایدیهای باثبات از کل عایدیهای خانوار باید مدنظر برنامه ریزان مالی باشد. پیشنهادات اجرایی دقیق تر، نیازمند مطالعات عمیق در مورد چگونگی ایجاد ثبات مالی و افزایش قدرت خرید خانوار است، اما قطعاً ایجاد زیرساخت ها و تاسیسات توریستی در منطقه ها محروم تر و مرزی که مقصد اصلی توریستان شهرهای اطراف آن هاست، باید مدنظر متولیان صنعت توریستی کشور و استان ها قرار گیرد.

یافته های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان آنالیز تاثیرپذیری الگوی سفرهای داخلی خانوارهای ایرانی از تغییر در قدرت خرید خانوار در فصل نامه علمی-پژوهشی برنامه ریزی و توسعه توریستی منتشر شده است.