10 کتاب راهنمای مفید برای نویسنده ها و علاقمندان به نویسندگی - وبلاگ نت قشم

به گزارش وبلاگ نت قشم، نوشتن سخت است. شاید نه برای همه، اما حقیقتی انکارناپذیر است که بسکمک از نویسنده ها زمان زیادی را تنها صرف زل زدن به صفحه ای خالی می نمایند تا بلکه تک جمله ای در آن پدیدار گردد؛ تازه اگر نخواهند همان را هم پاک نمایند و از شروع بنویسند. و برخلاف آن چه که تصور می گردد، بسکمک از شاهکارها نه حاصل قریحه ای ذاتی، بلکه نتیجه ساعت ها کلافگی و خستگی اند. اما شاید با شناختن ابزارهای نوشتن و یادگیری نحوه به کارگرفتن این ابزارها به شیوه منحصربه فرد خود، بتوان کمی از سختی این راه و تمام آن کلافگی هایش کاست. کتاب هایی که در ادامه معرفی می شوند، شما را در این راه کمک خواهند کرد.

کتاب هایی که حتماً باید بخوانید

1. آناتومی داستان . جان تروبی

به عقیده بسکمک، جان تروبی اگر نه برترین، از برترین آموزگاران فنون نویسندگی است و کتابی که در این حوزه نوشته گواه این است. آناتومی داستان کامل ترین مجموعه از آموزه ها و روش هایی ست که می توانید با یادگیری شان، راه صدساله را یک شبه طی کنید. این کتاب کار خود را با معرفی پیش فرض [عبارت است از داستانی که در یک جمله بیان شده است. پیش فرض ساده ترین ترکیب ممکن از شخصیت و پیرنگ است و معمولاً این بخش ها را در خود دارد: رویدادی که کنش را شروع می نماید، حسی از شخصیت اصلی، تصویری از کنش اصلی و حسی از نتیجه داستان] شروع نموده، سپس هفت گام اصلی در ساختار داستان (ضعف و احتیاج، آرزو، حریف، نقشه، نبرد، مکاشفه نفس، تعادل نو) را معرفی می نماید و در ادامه درباره شخصیت (انواع آن و راهکارهای خلق این شخصیت ها)، مباحثه اخلاقی (یافتن سطر مضمون در اصل طراحی)، دنیاسازی (یافتن دنیای داستان در اصل طراحی، خلق عرصه داستان و تقابل های درون عرصه)، شبکه نماد (انواع نماد، طرز کارشان و نحوه خلق شبکه ای از آن ها) پیرنگ (انواع پیرنگ و معرفی ساختار بیست ودومرحله ای داستان) و در نهایت در رابطه با بافت صحنه ها و ساخت صحنه و دیالوگ سمفونیک، نکاتی ارزنده در اختیار خواننده قرار می دهد. این کتاب نه تنها برای نویسندگان، که برای منتقدان و خوانندگانی که دوست دارند با دیدی تحلیلی تر مطالعه نمایند نیز منبع خوبی برای مطالعه و یادگیری اصول است.

2. دیالوگ . رابرت مک کی

ریشه واژه دیالوگ به دو لغت یونانیِ دیا (به معنای به وسیلهِ) و لگین (به معنای گفت وگو) برمی گردد و رابرت مک کی آن را این گونه تعریف می نماید: کلماتی که هر شخصیتی خطاب به هر مخاطبی بازگو می نماید و سه جهت صریحاً متفاوت برایش در نظر می گیرد: آن چه به دیگران گفته می گردد، آن چه خطاب به خود گفته می گردد و آن چه رو به خواننده یا مخاطب گفته می گردد. به عقیده او هر گفتاری، به احتیاجی پاسخ می دهد و هدفی را به گردن می گیرد و کنشی را انجام می دهد، فارغ از این که یک گفت وگو تا چه مقدار ممکن است از ظاهری مبهم و تصنعی برخوردار باشد. او در این کتاب، با دسته بندی دیالوگ به دو گروه دیالوگِ روایی و دیالوگ نمایشی، سه کارکرد لازم و ضروری برای دیالوگ برمی شمارد: شرح و توصیف، شخصیت پردازی، کنش. این استادِ نویسندگی در ادامه با تعاریف سنجیده و آوردن مثال هایی گویا، از وظایف دیالوگ، بایدها و نبایدهای طراحیِ دیالوگ و مسائل و نقیصه های سرِ راه نویسنده ها به هنگام خلق گفت وگوها و راهکار های ممکن برای این می مسائل، سخن می راند و برای خواننده آشکار می سازد که چرا دیالوگ از ارکان اصلی یک داستان و شاید مهم ترین آن هاست.

3. جادوی زاویه دید . آلیشیا راسلی

آن ساعت ها زل زدن به صفحه خالی که گفتیم یادتان است؟ بیشتر اوقات، علت این که نمی توانیم کلمات را روی کاغذ یا صفحه نمایش به پایکوبی درآوریم، این است که هنوز زاویه دید مناسب آن داستان را کشف ننموده ایم و این مسئله ای جدی است. یافتن قالب درست راحت نیست و گاه احتیاج است تعداد زیادی از آن ها را امتحان کنید تا آن را که مناسب است تشخیص دهید؛ اما پیش از آن که به مرحله آزمودن این قالب ها برسید، ابتدا باید شناخت درستی از آن ها و کاربردهاشان داشته باشید: مزایا و محدودیت های هرکدام از زوایای دید چیست؟ روایت دوم شخص چه گونه کار می نماید؟ آیا راوی اول شخص صمیمی تر و همزادپنداری با او راحت تر است؟ زمانِ روایت (گذشته یا حال) چه تأثیری می تواند روی داستان بگذارد؟ در چه شرایطی می توان از چند راوی اول شخص یا سوم شخص استفاده کرد و مهم تر از آن ، آیا می گردد این زوایای دید را با هم ترکیب و در کنار یکدیگر استفاده کرد؟ این ها سؤالاتی هستند آلیشیل راسلی در کتاب خود، جادوی زاویه دید، پاسخ داده است.

4. حرکت در مه . محمدحسن شهسواری

شاید با خواندن سه کتاب معرفی شده، بیشتر جهت را طی نموده، راهکار بسکمک از مسائل خود را یافته اید. اما این کتاب ویژگی ای دارد که از دیگر آثار متمایزش می سازد: پر است از مثال های ملموس و خودمانی تر از ادبیات فارسی. محمدحسن شهسواری، که خود نویسنده است و بیش از ده سال سابقه برگزاری کارگاه های رمان نویسی نیز دارد، معتقد است که مشکل اصلیِ نویسندگانِ ما ندانستنِ تکنیک ها و قواعدِ نویسندگی نیست؛ شیوه زندگی کردن و اندیشیدن همانند نویسنده است. او در این کتاب، که منابع اصلی نگارشش آثار کسانی چون جان تروبی و رابرت مک کی است، سعی نموده با گذراندن دانش موجود در این کتاب ها از صافیِ فکرِ ایرانی، آن را به منبعی لمس شدنی تر برای نویسنده و خواننده ایرانی تبدیل کند. و، در کنار تمام مطالب آموزنده ای که در این کتاب خواهید یافت، از معرفی کهن الگوها و تیپ های شخصیتی مختلف تا اصول چهارگانه ریتم و تمپو در رمان، دیگر ویژگی ای که این اثر را از دیگری ها متمایز می سازد، این است که به شیوه کارگاهی، تمام مراحلِ پیشنهادی این کتاب بر پایه رمانی فرضی اجرا می شوند و شخصیتِ اصلی مرحله به مرحله شکل می گیرد تا در نهایت به خلاصه داستانی سه هزارکلمه ای داستان می رسیم.

منابعی برای مطالعه بیشتر

5. سواد روایت . اچ. پورتر ابوت

روایت چیست؟ چه گونه کار می نماید و چه گونه زندگی ما و متن هایی را که می خوانیم شکل می دهد؟ اچ. پورتر ابوت تأکید می نماید که روایت نه تنها در ادبیات، فیلم و تئاتر، بلکه در همه جای جهت عادی زندگی مردم یافت می گردد. این مقدمه پرکاربرد که اکنون، تحت تأثیر پیشرفت های اخیر در این حوزه، به طور کامل بازنگری شده، دارای دو فصل نو است. این کتاب با ارائه شفاف مفاهیم و پیشنهادات برای مطالعه بیشتر، نه تنها مقدمه ای عالی برای دوره های متمرکز بر روایت است، بلکه منبعی ست ارزشمند برای دانشجویان و دانش پژوهان در طیف وسیعی از زمینه ها، از جمله ادبیات و نمایش، فیلم و رسانه، جامعه و سیاست، روزنامه نگاری، زندگی نامه، تاریخ، و دیگر حوزه های هنری، علوم انسانی و علوم اجتماعی.

6. داستان . رابرت مک کی

کارگاه های فیلمنامه نویسی رابرت مک کی به دلایل بسکمک شهرتی بین المللی برای او فراهم آورده است. کوئینسی جونز، دایان کیتن، گلوریا استاینم، جولیا رابرتز، جان کلیز و دیوید بووی تنها تعدادی از فارغ التحصیلان مشهور کلاس های او هستند. نویسندگان، تهیه نمایندگان، مدیران اجرایی توسعه و نماینده ها، همگی در مجموعه سخنرانی های او شرکت و از آن به عنوان تجربه ای بسیار آموزنده، مسحورنماینده و پرشور یاد می نمایند.

در داستان، مک کی مفاهیمی را که در سمینارهای 450دلاری خود آموزش می دهد (که کارمندان صنعت سینما شرکت در آن ها را ضروری می دانند) توسعه داده، جامع ترین و یکپارچه ترین شرحات را درباره هنرِ نوشتن برای سینما، به خوانندگان ارائه می دهد. هیچ کس بهتر از رابرت مک کی نمی داند که چه گونه همه عناصر یک فیلم نامه با هم تطبیق می یابند و هیچ کس صلاحیت بهتری برای شرح جادوی ساخت داستان و رابطه بین ساختار و شخصیت ندارد.

7. بیست کهن الگوی پیرنگ . رونالد بی. توبیاس

برترین داستان ها مدتی طولانی و برای دهه های متمادی در قلب و فکر خواننده باقی می مانند. این داستان ها قدرت خود را به وسیله طرح هایی می گیرند که هم در سطح احساسی و هم در سطح فکری برای مخاطبان شان قابل لمس هستند. در این کتاب، رونالد بی. توبایس جزئیات بیست طرحی را که گذر زمان پیروزیت شان را به اثبات رسانده، در اختیار مخاطبان خود قرار داده است. او با تجزیه و تحلیل هرکدام از این طرح ها نشان می دهد که چه گونه طرحی پیروز همه عناصر یک داستان را ادغام می نماید. بعد شرح می دهد که چه گونه می توانید از این طرح ها به شکلی مؤثر در کار خود بهره ببرید. سپس نویسنده به سطح بعدی می رود و نشان تان می دهد که چه گونه طرح داستانی را انتخاب کنید و یادتان می دهد چه گونه برای هر موضوعی طرح بسازید تا بتوانید اثر خود را به طرزی مؤثر و یکنواخت توسعه دهید. در نتیجه، داستان تان منسجم تر و قانع نماینده تر خواهد بود و در یاد و خاطره خوانندگانی از سراسر دنیا، نقش خواهد بست.

8. 45 کهن الگوی شخصیت . ویکتوریا لین اشمیت

می خواهید شخصیت هاتان و داستان های این شخصیت ها را مجذوب کننده تر، پیچیده تر و بدیع تر از همواره کنید؟ 45 کهن الگوی شخصیت این جاست تا کمک تان کند رایج ترین کهن الگوهای مرد و زن را کشف کنید؛ مدل های اسطوره ای و میان فرهنگی که همه شخصیت ها از آن ها سرچشمه می گیرند. طیف گسترده ای از نمایه های شخصیتی از جمله قهرمانان، تبهکاران و شخصیت های حامی را بکاوید. یاد بگیرید که چه گونه از کهن الگوها به عنوان پایه ای برای خلق شخصیت های منحصر به فرد خود بهره ببرید. سفرهای اسطوره ای قهرمانان زن و مرد را آنالیز کنید - سیر وقایعی که بر اساس شان، قوس شخصیتیِ هر کهن الگو ایجاد می گردد - و یاد بگیرید که چه گونه از آن ها برای بهبود داستان خود بهره ببرید. با نمونه هایی از ادبیات، تلویزیون و سینما، 45 کهن الگوی شخصیت نشان می دهد که این کهن الگوها تا چه مقدار می توانند به یاد ماندنی و مؤثر باشند - از گلادیاتورها و پادشاهانی چون راکی بالبوآ و ناخدا اهب تا آمازون ها و دوشیزگانی مانند زن شگفت انگیز و گوئینویر. قهرمانان و تبهکاران بزرگ برای زنده کردن هر داستانی ضروری هستند. اجازه دهید این راهنما کمک تان کند شخصیت هایی بسازید که در گذر زمان، در فکر مردم ماندگار شوند.

دو فرهنگ لغت مفید برای نویسنده ها

9. فرهنگ فارسیِ عامیانه . ابوالحسن نجفی

نمی توان انکار کرد کاری که ابوالحسن نجفی، این زبان شناس، مترجم و ویراستار سرشناس کشور، در این مجموعه انجام داد چه مقدار شگفت انگیز و نوآورانه بوده است: او که به شیوه فرهنگ نویسی غرب تسلط داشت، با گردن آوردن اصطلاحات، لغات و ترکیبات متداول زبان فارسی عامیانه و روزمره و فراهم آوردن شاهدمثال هایی گوناگون از جاهای مختلف، به خصوص ادبیات فارسی، آن هم از داستان هایی که عمدتاً بعد از قرن سیزدهم شمسی و به قلمِ نویسندگان زاده و زیسته تهران نوشته شده اند، فرهنگی به نسبت کامل از زبان عامیانه فارسی پدید آورده است با حداقلِ ترکیبات مهجور و اصطلاحات با ریشه غیرفارسی. برای مثال این ها را ببینید:

10. فرهنگ موضوعیِ فارسی. بهروز صفرزاده

از دیگر کتاب هایی که نویسنده فارسی نویس یا مترجمان و ویراستاران این حوزه بسیار از آن بهره خواهند برد، فرهنگ موضوعیِ فارسی تألیفِ بهروز صفرزاده است. در این مجموعه، همان واژه ها و اصطلاحات فارسیِ امروز دوباره گردآوری شده اند، اما این بار نه به ترتیب حروف الفبا بلکه براساسِ دسته بندی موضوعی و معنایی. نویسنده در پیش گفتار کتاب آورده است: در فرهنگِ موضوعی خاله در کنار واژه هایی چون مادر، عمه، عمو، دایی، پدر، نامادری و مانندِ آن ها می آید؛ یعنی واژه هایی که از لحاظِ موضوعی و معنایی با آن در ارتباطند. هنگامِ مراجعه به فرهنگِ معمولی واژه و اصطلاح را در فکر دارید و در پی معنی اش هستید؛ اما در مراجعه به فرهنگِ موضوعی معنی را می دانید و در جست وجوی واژه یا اصطلاحِ مناسب برای بیانش هستید. و بعلاوه: مهم ترین کاربردِ فرهنگ موضوعی این است که به شما در یافتنِ واژه ها و اصطلاحاتِ مناسب برای بیان اندیشه تان کمک می رساند. بیایید چند مثال از یک صفحه از این مجموعه را با هم مرور کنیم:

در انتهای این مطلب، گفتنی است که تمام کتاب های نویسندگیِ معرفی شده، صرفاً منابعی هستند که با استفاده از آن ها سبک وسیاق و شیوه منحصربه فرد خود را بیابید؛ چرا که روشی وجود ندارد که برای همه جواب دهد و اصولی نیست که توان آن را شکست و تغییرش داد. پس حواس تان باشد آموزه های این کتاب ها نه احکامی قطعی برای اجرا، بلکه تنها فهرستی از امکانات هستند که می توانید از آن ها در نگارش داستان هاتان بهره بجویید.

اگر شما نیز کتاب هایی می شناسید که به نظرتان برای خواندن شان برای نویسنده ها ضروری یا مفید است، در بخش نظرات برای مان بنویسید.

27 گام مهم برای شکل دادن به سبک نگارش حرفه ای منحصربه فرد (کارگاه نویسندگی خلاق 1)